Mannen en vrouwen hebben in verschillende maatschappijen verschillende kleren gedragen. Dat mag ons niet doen vergeten dat de mensheid waarschijnlijk het grootste deel van haar bestaan naakt rondliep.
Kleren zijn een uitvinding
De meest voorde hand liggende reden die wij daarvoor kunnen bedenken is dat kleren een bescherming tegen de kou waren. De gevoeligheid voor kou van onze verre voorouders zal kleiner geweest zijn dan onze hedendaagse gevoeligheid maar het is niet mogelijk om te overleven in een klimaat waar het regelmatig, zeker seizoensgewijs, vriest. Neanderthalers konden al leven tegen de noordpool cirkel.[1] De eerste kleren zullen waarschijnlijk dierenhuiden geweest zijn. Kleren zullen cultureel geëvolueerd zijn tot ze in bepaalde gevallen ook gebruikt werden om het geslacht, zowel van mannen als van vrouwen, te verbergen. Dat zal functioneel geweest zijn.
Een seksueel aspect
Het zien van het geslacht van de andere sekse kan en zal vaak lustgevoelens opgewekt hebben. Het geslacht verbergen kan het aantal incidenten die het gevolg van seksuele opwinding waren verminderd hebben. Dat vermeed jaloersheid tussen rivaliserende mannen, maar ook vrouwen. Jaloersheid vermeed geweld. Dat naaktheid van geslachtsorganen tot lust kan leiden wordt bewezen door het bestaan van strip tease. Dat is erop gericht om opwinding op te wekken. Het gaat gepaard met sensueel dansen dat ook opwinding moet veroorzaken.
Geweld leidde vaak tot doodslag of moord. De wezen die achter bleven waren minder goed beschermd tegen mannelijk geweld van de nieuwe man van hun moeder enz. Elke menselijke groep die nodeloos intern geweld kon vermijden was beter af dan een groep die dat niet kon. Het vermijden van conflicten was waarschijnlijk een element van culturele natuurlijke selectie.
Kleding is in veel menselijke maatschappijen belangrijk.
Zowat in elke maatschappij hechten vrouwen veel meer belang aan kleding dan mannen. Het is bekend dat veel mannen zelfs niet graag kleding voor zichzelf uitkiezen of mee uitkiezen. Sommige hebben het liefste dat hun vrouwen dat doen.
Vrouwen besteden vaak zeer veel tijd aan het kiezen van kleren. Daar zie je niet zelden overdrijvingen. Het was niet alleen Imelda Marcos die een oneindig aantal paar schoenen bezat. Veel vrouwen hebben vandaag een inloopkast, dit is een aparte kamer, om hun grote collectie kleren te bergen. Goed gekleed en gekapt zijn geeft vrouwen zelfvertrouwen maar mooie kleren hebben ook vaak de bedoeling om de aandacht van mannen te trekken. Het is daarom dat de winkelstraten op zaterdagnamiddag gevuld worden door vrouwen die -zoals hun voormoeders voedsel tijdens week verzamelden- op verzameltocht zijn om kleren aan te schaffen.
Vrouwenkleren hebben een (onschuldig) seksueel aspect als het hemden, rokken vesten en mantels gaat. Een décolleté heeft echter als uitdrukkelijk de aandacht van mannen te trekken. Of dacht u dat borstvergrotingen gestoken worden om zwaarder te wegen? Een geprononceerde boezem tonen trekt de aandacht van mannen maar er zal geen vrouw zijn die het ook niet gezien heeft. Om de lijn te prononceren, soms om te verleiden, is er ook lingerie en zijn er bikini’s en badpakken.
Al dit onderscheid tussen kleren die mannen en vrouwen dragen heeft op zichzelf geen onderdrukkend karakter gebaseerd op geslacht.
Dat wil niet zeggen dat kleren geen onderdrukkend karakter kunnen hebben op basis van geslacht maar vaak is het een onschuldig onderscheid.
Vrouwen dragen vaak rokken en kleedjes. Pogingen om mannen die ook te laten dragen mislukten. Enkele artiesten vonden dat leuk maar hier kregen ze weinig gevolg. Nochtans, tot de opkomst van paard rijden, droegen mannen kleding die vrij sterk op die van vrouwen geleek. Je kan stellen dat Romeinse soldaten een rokje droegen en Romeinse mannen een lang kleed. Een broek was echter veel praktischer als je paard reed. Ze zou in het Westen overheersend worden bij mannen en haar definitieve vorm krijgen tijdens de Franse Revolutie, door de ‘Sans culottes’. Tot voor kort droegen alle christelijke priesters kleding die (zonder wezenlijke veranderingen) terug ging naar de kleding van Romeinse priesters tijdens de vierde eeuw.
De bedekking van het hoofd, met gelijk welk hoofddeksel, is niet noodzakelijk, een vorm van discriminatie of onderdrukking. Het kan dat echter wel zijn zoals we later zullen zien. Het hoofddeksel heeft dan een speciale symbolische betekenis.
[1] Zie: Mamontovaya Kurya, Rusland: de aanpassing aan extreme kou begon na 40.000 BP. Marc Vermeersch, De geschiedenis van de mens. Deel I, Jagers en verzamelaars. Boek 2, de maatschappij van jagers en verzamelaars, p.446-447. Daar wordt op de bijhorende kaart ook de ligging van Mamontovaya Kurya aangegeven.
Marc Vermeersch's Blog 