Aflevering 7 van ‘het verhaal van Vlaanderen’, Intellectuele woestijn en economie 17de 18de eeuw

Postzegel uit 1973 ter herinnering aan de Oostendse Compagnie

De zevende aflevering van ‘het verhaal van Vlaanderen’ was redelijk goed. Wat u hieronder leest zijn zowel punten van kritiek als informatie die de aflevering in een ruim kader stellen. Komisch is wel dat de zevende aflevering (ook) anachronistisch in gekuist Antwerps werd voorgesteld maar dat de toekomstige rebellen van de Brabantse Omwenteling keurig Nederlands praatten, wat in werkelijkheid niet waar zal geweest zijn. Het zal waarschijnlijk toeval zijn maar de Belgisch gezinde media, de VRT en De Standaard, verdedigden deze week het gebruik van tussentaal. Er zijn veel goede redenen om dat niet te doen, bv. dat het voor migranten al moeilijk is om Nederlands te leren, laat staat Algemeen Nederlands en tussentaal. Tussentaal op TV is een grote leugen, het is altijd weer gekuist Antwerps.

1. de splitsing tussen Noord en Zuid was voor de intellectuele ontwikkeling in het Zuiden catastrofaal.

Nederland had in de 17^de eeuw ook een enorme intellectuele ontwikkeling. Nederlanders stonden vooraan in de ontwikkeling van verschillende wetenschapstakken. Net zoals Vlaanderen in de 16^de eeuw wereldtop was met Mercator, Justus Lipsius, Simon Stevin enz.

Vorige week las ik in het boek van Peter Watson, Ideen. Eine Kulturgeschichte von der Entdeckung des Feuers bis zur Moderne, 2^de oplage, 2006[1], op p.667.

“Pas onder invloed van Adriaan Willaert werd het madrigaal ambitieuzer, want hij zette het al overwegend vijfstemmig, wat het koraalwerk verrijkte en sensueler maakte En terwijl de madrigaal werd verfijnd, begon het muzikale leiderschap in Europa geleidelijk te verschuiven van de Vlamingen naar de Italianen, vooral de Romeinen en Venetianen.” En “Adriaan Willaert (Rumbeke, circa 1490 – Venetië, 7 december 1562) was een innovatief componist, dirigent, muziekleraar en kapelmeester die gerekend wordt bij de Franco-Vlaamse school van polyfonisten. (…) In 1527 werd hij benoemd tot kapelmeester van de San Marco-basiliek in Venetië, wat hij zou blijven tot aan zijn dood in 1562. Hij leidde er de befaamde Venetiaanse componistenschool, de ‘Venetiaanse school’, waartoe ook de Gabrieli’s en later Claudio Monteverdi gerekend worden en die de vroege Barokmuziek sterk beïnvloedde.” (Adriaan Willaert – Wikipedia)

Tijdens de 17^de eeuw stond Nederland ook aan de top als het om godsdienstkritiek ging, niet in het minst door Spinoza. Er was een relatief grote godsdienstvrijheid maar ook onderdrukking. Meer dan één criticus van religie verdween achter tralies en meer dan één stierf er ‘onder verdachte omstandigheden’. Wat bij ons nauwelijks geweten is, is dat kritiek op religie voor Franse doeleinden ook in Nederland ontwikkeld en gedrukt werd. Veel door gevluchte Franse calvinisten of hugenoten en hun afstammelingen die nog lang Frans zouden blijven spreken. Dat staat fantastisch goed uitgelegd in de trilogie van Jonathan Israël over de Verlichting. Het woord bouquin was al eerder uit het Nederlands overgenomen (van boekijn, boekje).
In Vlaanderen zou in de 17^de en 18^de eeuw zo goed als geen intellectuele reuzen meer werken. Men kan voor de vuist weg wel enkele redenen bedenken (zoals de emigratie van 100.000 mensen waaronder veel hoog geschoolden) waarom dit zo was maar het blijft merkwaardig dat Vlaanderen of België toen een intellectuele woestijn was. Dat zou keren in de 19^de eeuw.

2. Aspecten van de economie tijdens de 17^de en de 18^de eeuw

“Het is de adel die de posten verdeeld en de plak zwaait.” Wie dit schreef ging er van uit datde adel die sedert de 11^de-12^de eeuw langzaam maar zeker aan belang verloren had ten voordele van de burgerij en de gilden in de steden of de vrije boeren aan de kust, een grote terugkeer had gemaakt. Dat was niet waar. De kleine adel, bv. de baronnen, bestonden nog. Ze waren vaak meester op het platteland maar de burgerij bleef net als in de rest van Europa in de 17^de en 18^de eeuw. Over Nederland kan men stellen dat de burgerij er de macht had. De tijd was voorbij dat Vlaanderen in Europa economisch aan de top stond. Het afsluiten van de Schelde was daar in belangrijke mate verantwoordelijk voor maar Vlaanderen stond wel aan de top v.w.b. land- en tuinbouw.[2] Spruitenteelt moet voor het eerst rond Brussel begonnen zijn, waarschijnlijk al vanaf de 13^de eeuw. Van daaruit verspreidden ‘les choux de Bruxelles of Brussels sprouts’ zich naar andere West-Europese landen.

In deze aflevering wordt ook gezegd dat de teelt van aardappelen arbeidsintensief was. Dat is niet waar. Voor de komst van de coloradokever was aardappelteelt in de 18^de eeuw een aanvulling van het graandieet geworden. Aardappelen kunnen gemakkelijker dan graan bewaard worden. Het planten kan gebeuren met de kleinste aardappelen die bewaard werden na een vorige oogst. Een grotere aardappel kan in stukken gesneden worden en de stukjes kunnen geplant worden. Aardappelen vragen minder arbeid om ze te telen dan graan. Ze zijn ook gemakkelijker te oogsten. Graan moest met een zeis gemaaid worden, het graan gedorst, dan vervoerd naar een molen waar het gemalen werd waarna men deeg moest kneden met de hand voor het kon gebakken worden.

Mensen verkozen wel brood voor zijn goede smaak en zijn lekkere reuk als het gebakken wordt, boven de reukloze aardappelen. Frieten zouden pas later uitgevonden worden.

In Oostende zou de Oostendse Compagnie (1722-1727/1732)proberen handel drijven met China en Bengalen. Zij stak direct de Nederlandse VOC voorbij in de theehandel omdat ze zich toelegde op de beste kwaliteit. In Nederland bekwam men het verbod op verdere handel van de Oostendse Compagnie. (Oostendse Compagnie – Wikipedia)

“De Zuid-Nederlandse factorij Banquibazar in de Ganges-delta bleef nadien nog een kleine vijftien jaar bestaan (…).” Tot in 1745.[3]

In deze aflevering repte men met geen woord over de steden. Door o.a. gebrek aan buitenlandse handel groeiden ze zich niet verder maar ze bleven wel werken. Gent was b.v. belangrijk genoeg opdat een telg van een Nederlandse familie, Abraham Voortman, in 1783 naar Gent verhuisde, om aan de armoede in Noord-Nederland te ontsnappen. Hij huwde et met een schoonroer van Lieven Bauwens die weinig later de eerste industriële spinmachine uit Engeland naar Gent zou smokkelen. Het zou de basis worden van de nieuw, industrieel gebaseerde textielindustrie. De inbreng van Voortman in de katoendrukkerij was vooral technisch. Zijn inbreng in de Gents textiel lag mee aan de basis van de ontwikkeling van de mechanische textielnijverheid vanaf het einde van de 18^de eeuw. (Abraham Voortman – Wikipedia)

---

[1] Origineel in het Engels verschenen ‘Ideas. A history From Fire to Freud’, 2005, Weidenfeld & Nicolson.

[2] Adriaan Verhulst en Chris Vandenbroecke (editoren), Landbouwproductiviteit In Vlaanderen en Brabant 14^de – 18^de eeuw, Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis, 1979, 414 blz.

[3] Jan Parmentier, De Holle Compagnie. Smokkel en legale handel onder Zuidnederlandse vlag in Bengalen, ca. 1720-1744, Hilversum Verloren, 1992.

Een vreselijke genocide op de Chatham Eilanden

Maori en Moriori van de Chatham Eilanden hadden dezelfde voorouders en spraken dezelfde taal

De Chatham Eilanden bestaan uit een resem kleine eilandjes en twee grotere eilanden: Pitt en Chatham. De kleine kaart bovenaan rechts situeert de Chatham Eilanden ten opzichte van Nieuw-Zeeland en Australië.

De Moriori is de naam van de inheemse bevolking van de Chatham Eilanden (in de Morioritaal: Rēkohu), specifiek Chatham Eiland en Pitt Eiland. Het is ook de naam van de taal die ze spreken.Volgens mondelinge overlevering kwamen de eerste Moriori rond 1500 uit Nieuw-Zeeland naar de Chatham Eilanden. Dit is een paar honderd jaar nadat de Māori voor het eerst op het Noordereiland aankwamen.  Māori en Moriori hebben dus dezelfde Polynesische afstamming. Later kwam er navolgmigratie uit Nieuw-Zeeland. Op de Chathams ontwikkelden ze hun eigen unieke cultuur, aangepast aan hun geïsoleerde eilandomgeving en de rijkdommen van de zee. De Chatham Eilanden horen staatkundig bij Nieuw-Zeeland. Ze hebben een totale oppervlakte van 794 km².Vandaag wonen er 730 mensen.

Terugkeer naar jagen, vissen en verzamelen

De planten die de Māori verbouwden waren niet geschikt voor de koudere Chathams, dus leefden de Moriori als jager, verzamelaars en vissers. Terwijl hun nieuwe omgeving hen beroofde van de middelen om zeegaande vaartuigen voor lange reizen te bouwen, vonden de Moriori de zogenaamde waka kōrari uit, een half onderwatervaartuig, gemaakt van vlas en gevoerd met luchtblazen van kelp[1]. Dit vaartuig werd gebruikt om naar de buiteneilanden te reizen op ‘vogelmissie’, om vogels te vangen.

Na bloedige conflicten tussen stammen op de eilanden introduceerde het hooggeplaatste Moriori-opperhoofd Nunuku-whenua in de 16^de eeuw een filosofie van geweldloosheid, bekend als de Wet van Nunuku. Deze wet raakte verankerd in de Moriori cultuur. De Moriori werden een vreedzame samenleving en bloedvergieten werd verboden.Ruzies werden opgelost door consensus of door duels in plaats van oorlogsvoering, maar bij het eerste teken van bloedvergieten was de strijd voorbij.

Er wordt geschat dat de bevolking voor het Europese contact ongeveer 2000 mensen telde.

Zij deden niet meer aan landbouw maar leefden van wat ze verzamelden aan de stranden. De Morioribevolking bereikte een hoogtepunt van ongeveer 2000 mensen, verdeeld over negen stammen.

In november 1791 werd het Britse schip de Chatham uit koers geblazen en landde op wat zij Chatham Island noemden. In een misverstand met de bemanning van het schip werd de Moriori Tamakaroro doodgeschoten. Moriori-oudsten geloofden dat Tamakaroro deels schuldig was aan de schietpartij en planden passende begroetingsrituelen voor bezoekers.

Verovering en massamoord door Maori op de Moriori

“In 1835, met de gedwongen hulp van Pākehā-zeelieden, zeilden ongeveer 900 Māori mensen van Ngāti Mutunga en Ngāti Tama naar de Chatham Eilanden. Ze werden verwelkomd op de eilanden door de Moriori en genoten van hun gastvrijheid. Deze groep arriveerde in twee golven. De eerste arriveerde op 19 november 1835 via het gekaapte Europese schip Lord Rodney en had 500 mensen bij zich, met geweren, knuppels en bijlen. Deze eerste groep doodde en hing een 12-jarig Moriori-meisje op. De tweede groep arriveerde op 5 december 1835. Bij de aankomst van de tweede groep ‘liepen groepen krijgers gewapend met musketten, knuppels en tomahawks, geleid door hun opperhoofden, door Moriori-stamgebieden” en “deelden de inwoners koeltjes mee dat hun land was ingenomen en dat de Moriori die daar woonden nu vazallen waren.’[2]

Van 1700 naar 100 inwoners

De veroveraars uit Nieuw-Zeeland waren twee binnenvallende Māori-stammen die oorspronkelijk uit Taranaki[3] kwamen. Ze hadden hun land verloren tijdens de Musketoorlogen tegen andere iwi[4] en hadden een migratie gepland vertrekkend uit de haven van Wellington.

De genocide op de Moriori was de massamoord op en de onderwerping van de Moriori tussen 1835 tot 1863. De indringers vermoordden ongeveer 300 Moriori en maakten van de resterende bevolking slaven. De bevolking daalde van 1700 in 1835 tot slechts 100 in 1870.

De overblijvende Moriori dienden vanaf de jaren 1850 verzoekschriften in bij de Nieuw-Zeelandse regering voor erkenning van hun status als inheemse bevolking van de eilanden en voor het herstel van hun gronden. In 1863 werden de Moriori die slaven waren vrijgelaten door een proclamatie van de Britse overheid van de Chatham Eilanden.

In 1870 werd er een Native Land Court opgericht om te oordelen over concurrerende landeisen. Tegen die tijd waren de meeste Māori teruggekeerd naar Taranaki. De rechtbank oordeelde in het voordeel van de Māori en kende hen 97% van het land toe. De rechter oordeelde dat aangezien de Moriori door de Māori waren veroverd, zij geen eigendomsrechten op het land hadden. Zij kregen hun gestolen land niet terug. De Britten hadden op andere plaatsen in de wereld zelf ook het land van veel volkeren gestolen/onteigend.[5]

Vragen over gebruik van geweld bij de mens

• De vreedzame Moriori verwelkomden de Maori en werden daarvoor gruwelijk gestraft. Beginnend met de moord op een twaalfjarig meisje en verder gezet met de moord op de meerderheid van de bevolking. Dit waren mensen met een gemeenschappelijke cultuur, een gemeenschappelijke taal die slechts iets meer dan 300 jaar gescheiden waren. Het motief was de diefstal van hun land. Racisme kon hier geen rol spelen. Er vallen twee punten uit te leren.

• Soms is de mens voor zijn medemens een wrede oorlogszuchtige en barbaarse geweldenaar. Mateloos geweld kan een deel van een cultuur zijn.
• Een groep die ontwapent loopt het risico om zonder verdediging uitgemoord te worden.
• Geweld tegen medemensen komt in bijna alle culturen voort. De mens is een dier waarbij het gebruik van geweld mee biologisch bepaald is. Het voorbeeld van de Moriori is duidelijk: van geweldenaars werden e ultureel vredelievend maar ze werden bijna volledig uitgeroeid door genetisch nauw verwante mensen, de Maori.

Dr. Marc Vermeersch

Dit is onderdeel van het vijfde boek in de reeks ‘geschiedenis van de mens’.
Marc Vermeersch. De geschiedenis van de mens. Deel II. Landbouwers en veetelers. Boek 5. Het ontstaan van landbouw in Nieuw Guinea en de verspreiding van landbouw en veeteelt in Austronesië en Polynesië.

---

[1] Kelp is een bruine zee-alg (familie van zeewier). Het bevat veel iodium en vitamine A, B1, B2, B6, B11 en C.
Uitleg: wat is kelp en waar is het goed voor | Rossberck

[2] King, Michael, Moriori: A People Rediscovered, 200 (2017), 240 pagina’s.

[3] Taranaki is een gebied in het Mid-Westen van het Noordereiland.

[4] Iwi waren in Nieuw-Zeeland stammen of volk.

[5] Moriori genocide – Wikipedia

Engelse AI-samenvatting
The content provides a comprehensive overview of the history of the Moriori people and their tragic encounter with the invading Māori. The inclusion of historical events, cultural practices, and the aftermath of the conquest successfully captures the reader’s attention. The post also raises thought-provoking questions about the nature of human violence and its cultural implications, complementing the historical narrative. The addition of further references or external sources for readers interested in delving deeper into the subject could enhance the overall value of the content.

Homo naledi (2) Grafische tekens

Tekens op rotswanden, uitingen van symbolisch denken

Op de rotswand in de grot werden grafische tekens gegraveerd: vierkanten, ladders, driehoeken, kruisen en X’en.

Sensationeel was dat er nu ook symbolen gevonden werden die op wanden van de grot gegraveerd werden. Ze zijn tussen 241.000 and 335.000 jaar oud. “De symbolen bestaan uit diep ingekerfde hashtag-achtige kruisen en andere geometrische vormen. Vergelijkbare symbolen die in andere grotten zijn gevonden, werden gekerfd door vroege Homo Sapiens 80.000 jaar geleden en Neanderthalers 60.000 jaar geleden en werden vermoedelijk gebruikt om informatie vast te leggen en te delen.”

De tekens op de rotswand tonen aan dat Homo naledi symbolisch kon denken, iets wat typisch is voor een gevorderde Homo. Het oudste bewijs van symbolisch denken zijn graveringen op een steen die 1,74 miljoen jaar oud was. Die werd in Olduvai, Kenia, gevonden door Mary Leakey gevonden die een zekere gelijkenis vertoont met een bavianenkop. Een vroege mens had een groef aangebracht rond de kop en had zes kopjes (cupules) gegraveerd in de steen.

Symbolisch denken door de mens is misschien ouder dan 1,74 miljoen jaar, maar er zijn geen bewijzen voor. Aangezien Homo naledi naast moderne ook archaïsche kenmerken had, kan niet uitgesloten worden dat voorouders van dit mensentype de mogelijkheid om symbolisch te denken veel langer geleden verworven had. Een andere mogelijkheid is dat zowat alle mensentypes zich over een lange periode bleven vermengen en dat door natuurlijke selectie gunstige eigenschappen, waaronder symbolisch denken, van andere mensentypes overgenomen werden én behouden bleven.

Grafische tekens zijn specifieke symbolen

Wat is een symbolisch denken, wat is een symbool?

“Symbolisch denken is een manier van denken. Daarbij vertegenwoordigen symbolen een object, een werkelijkheid, een idee enz. Een ring kan bijvoorbeeld een symbool zijn voor ‘deze persoon is gehuwd’.”[1]

Er is moet een onderscheid tussen symbolisch denken, het maken (bv. graveren) van symbolen en de ontwikkeling van grafische tekens. Symbolisch (kunnen) denken is en noodzakelijke voorwaarde voor het ontstaan en gebruik van grafische tekens.
Grafische tekens zijn a.h.w. gestandaardiseerde symbolen. Ze zijn het resultaat van overeenkomsten over wat het teken voorstelt, m.a.w. welk symbool het voorstelt. Een grafisch teken staat symbool voor ‘iets’, het heeft een betekenis. De letter ‘A’ uit ons alfabet gaf bv. oorspronkelijk de kop van een rund en twee horens weer. Het gebruik van grafische tekens moet substantieel zijn opdat de betekenis ervan zou bekend zijn en behouden worden. Ze beantwoorden aan de nood om te communiceren met visueel uitgebelde symbolen.

(De ‘A’ komt oorspronkelijk uit het spijkerschrift. Het veranderde in het Fenicisch. Het teken werd gekanteld in het Grieks en overgenomen in het Latijn. Deze werden meer dan 200.000 jaar na de grafische tekens van Homo naledi ontwikkeld.)

Het graveren van tekens wijst op een gevorderde cultuur. Symbolen hebben geen zin als andere mensen, als groepen mensen, ze niet begrijpen. Ze zijn het resultaat van gemeenschappelijk gebruik, ze hebben complexiteit, ze moeten aangeleerd en doorgegeven worden.

De abstracte tekens, symbolen, van Homo naledi in Zuid-Afrika zijn nu de oudste ooit gevonden. Het tweede oudste is een blokje oker, ca. 75.000 jaar oud, waarop rechte lijnen gevonden in Blombos, Zuid-Afrika.[2]

De complexiteit van de tekens van Homo naledi is vele keren groter dan die van de streepjes die vroege mensen op allerlei voorwerpen graveerden.  

“Symbolen van Homo sapiens in Frankrijk en Spanje, 30.000 BP – 10.000 BP.

Er zijn gegevens genoeg om te stellen dat er al in het laat-paleolithicum door Homo sapiens tekens, die symbolen waren, aangebracht werden die steeds weer terugkeerden en die voor de vroege moderne mens een betekenis moeten hebben gehad. André Leroi-Gourhan (1911-1986, bekend Frans archeoloog), inventariseerde deze symbolen bij de grotschilderijen, beeldjes en wandgravures. Hij analyseerde in 72 grotten 2.500 figuren die 1.200 situaties uitbeelden. Aan de hand van 1794 gevallen, waarbij een groep bizons telkens slechts voor één casus telde. De kunst en de tekens komen uit de periode 30.000 BP -10.000 BP. Hij kwam tot het resultaat dat in de tabel links wordt samengevat.”

Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gmail.com

---

[1] Zie: Wat is symbolisch denken? Wat is symbolisch denken? | Marc Vermeersch’s Blog (wordpress.com)

[2] Christopher S. Henshilwood, Francesco d’Errico, Ian Watts, Engraved ochres from the Middle Stone Age levels at Blombos Cave, South Africa, ScienceDirect, Journal of Human Evolution, Vol. 57 N°1, July 2009, p. 27-47, 2009.

Homo naledi 2023 (1)

Elke week worden nieuwe archeologische vondsten bekend gemaakt. Ze dragen allemaal bij aan de kennis van de vroege mens. Om de zoveel jaar is er echter een vondst die ons begrip van de menselijke geschiedenis verruimt, met andere woorden verandert.

Vorig week werd bekend gemaakt dat de ploeg o.l.v. Prof Lee Berger, in de Rising Star Grot (Zuid-Afrika), ten NO van Pretoria, nieuwe vondsten voorstelde. De eerste vondsten uit deze grot werden gepubliceerd in 2013. Er was een nieuw mensentype gevonden, Homo naledi, die klein was, een kleine herseninhoud (tussen 465 cc en 560 cc). Hij leefde vrij recent, tussen 236.000 and 335.000 BP. Hij begroef zijn doden.[1]
Nu werd bekend gemaakt dat Naledi op meerdere plaatse abstracte tekens op rotswanden had gegraveerd en vuur gebruikte in de grot. Homo naledi had een betekenisvolle culturele voorsprong op alle andere mensentypes. Het zou nog bijna tweehonderdduizend jaar duren voor homo sapiens gelijkaardige tekens zou ontwikkelen!
De herseninhoud van Homo naledi was klein. Toch was hij in staat gevorderde culturele praktijken te ontwikkelen waaronder het gebruik van vuur in diepe grotten en het begraven van zijn doden.

Homo naledi is bijzonder omdat het gevorderde (of moderne) maar ook zeer archaïsche kenmerken heeft. De belangrijkste:

• “De schedelinhoud was gelijkaardig aan hominiden die leefden tussen 2 en 4 miljoen jaar geleden, klein in vgl. met Homo. (Archaïsch)
• De schedelvorm is uniek maar lijkt meest op die van Homo habilis of Homo rudolfensis, de oudste mensentypes, niet op de schedelvorm van de Australopitheken. (Archaïsch)
• De borstkas, schouders en bekken lijken meer op die van oudere hominiden dan die van Homo. (Archaïsch)
• De hand, de pols, de duim en de arm passen eerder bij Homo. De hand van Homo naledi was net als die van andere vroege mensen beter geschikt dan bij de Australopitheken om objecten vast te nemen en te manipuleren. (Gevorderd)
• De onderste ledematen en de voeten zijn moderner, ze passen eerder bij Homo. (Gevorderd)
• De tanden zijn klein wat er op wijst dat ze niet gebruikt werden om veel en hard te kauwen zoals bij de Australopitheken”. (Dit is een gevorderde eigenschap die kan wijzen op het bewerken van voedsel met werktuigen voor het gegeten werd.[2]

Een kleine herseninhoud en toch grote prestaties

Het onderzoek naar Homo naledi wierp de vraag op hoe belangrijk grote hersenen zijn. Tot nog toe werd aangenomen dat de evolutie leidde natuurlijke selectie o.a. op de omvang en de complexiteit van de hersenen. Homo floresiensis[3] en Homo naledi hebben beiden een kleine herseninhoud, fysiek archaïsche kenmerken, maar vallen zeker binnen het spectrum van Homo wat hun technische en culturele capaciteiten betreft.
Dit roept de vraag op in welke mate een grote herseninhoud belangrijk is. De hersenen van Homo sapiens en zijn directe voorlopers zouden waarschijnlijk nog een stuk groter geweest zijn indien de schedel soepeler zou gegroeid zijn. Dat was niet het geval. De groeiende hersenen beukten als het ware tegen de schedelwand. Die schedel was toch sterk gegroeid. Zo sterk dat bij de geboorte moeders stierven omdat de schedel van hun kind niet door de baarmoeder kon. Dat was en is een zeer zware prijs voor grotere hersenen. Dat die grote prijs bleef drukken op de mensheid duidt indirect op het grote belang van hersenen. Na de dood van moeder en baby waren niet alle problemen van de baan. Bestaande kleine kinderen van een moeder moesten niet alleen door hun vader maar best door een andere vrouw opgevoed en begeleid worden.
Er ontstonden ook andere oplossingen dan een grotere schedel: de hersenen werden complexer. Ze kregen meer verbindingen, hersenwindingen. Iets gelijkaardig zou kunnen gebeurd zijn bij Homo naledi: de herseninhoud bleef klein maar de complexiteit van de hersenen kan sterk gegroeid zijn.  

We weten nu dat goed werkende hersenen niet enkel een functie zijn van de hersenomvang.

Oudste symbolen van de mens
De kiezel van Makapansgat (ZA), 3.000.000 tot 2.500.000 BP. Dit kiezelsteentje vertoont gelijkenis met een gezicht van een hominide. We weten niet of deze kiezel door een (zeer) vroege Homo of een australopitheek naar hun schuilplaats werd meegenomen. We moeten er echter niet aan twijfelen dat het steentje mooi werd gevonden omwille van de gelijkenis met een gezicht. Het is het oudste voorbeeld van symbolisch denken. Het kiezelsteentje werd waargenomen als een symbool van een gezicht. Het is mogelijk dat deze eigenschap meer dan 2,5 miljoen jaar geleden erfelijk was geworden binnen de hominiden. Als deze eigenschap zo lang geleden voorkwam bij hominiden is et niet verwonderlijk dat Homo naledi ze ook had.

De kiezel van Makapansgat wijst in de richting van een geleidelijke evolutie die veel langer geleden begon. Onze verre voorlopers kunnen in staat geweest zijn om esthetisch, dit is gevoelig voor het schone (“dat wat ons aangenaam aandoet, onze zintuigen streelt, fraai, mooi”, van Dale), te zien, denken en te voelen.[4]

In Olduvai, Tanzania, werd een steen gevonden die gelijkenis vertoont met de kop van een baviaan. Hij is naar schatting 1,74 M jaar oud en bewerkt door de mens. Er werd een groef rondom de schedel en zes kopjes (cupules) gegraveerd.

In Kozarnika, Bulgarije, 1.400.000 tot 1.200.000 BP, werden botten gevonden waar streepjes in gegraveerd werden.

Twee zeer oude beeldjes werden zeer lang geleden gevonden. Het eerste is de Venus van Tan Tan, Marokko, 400.000 BP. Hier werden ook de oudste sporen van rode oker gevonden. Dit is een ander symbool, voor bloed en voor leven. Het werd door verschillende mensentypes gebruikt.

Het tweede is de Venus van Berekhat Ram, Syrië. 800.000 tot 233.000 BP.
Beide beeldjes werden waarschijnlijk gekozen omdat ze een opvallende gelijkenis met een vrouwen vertoonden. Ze werden allebei licht bewerkt om de gelijkenis groter te maken

Om symbolen weer te geven, uit te spreken, voor te stellen met het lichaam enz. moeten de hersenen waarschijnlijk meer dan een basisniveau van Theory of Mind hebben. ToM houdt in dat mensen in hun samenwerking een theorie hebben over wat andere mensen in hun groep denken, waaronder hun intenties. Dit laat samenwerking op een hoger niveau dan andere mensapen toe. We kunnen enkel raden of Homo naledi gesproken taal had.  Wij kunnen wel de overweging maken dat dit voor zijn cultuur dat zeker nuttig, misschien noodzakelijk was.[5]

Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersc@gmail.com

---

Een goede video over de recente vondsten:

---

[1] Homo naledi, nieuw mensentype in Zuid-Afrika, Homo naledi, nieuw mensentype in Zuid-Afrika

[2] Blog Zie: Homo naledi, nieuw mensentype in Zuid-Afrika (2015)
https://marcvermeersch.wordpress.com/2015/09/10/homo-naledi-nieuw-mensentype-in-zuid-afrika/
Groundbreaking New Discoveries! Homo Naledi Burials & Engraved Cave Art, Kayleigh, Groundbreaking New Discoveries! Homo Naledi Burials & Engraved Cave Art

[3] Nieuwe vondsten van Homo floresiensis (2016), Nieuwe vondsten van Homo floresiensis (2016) | Marc Vermeersch’s Blog (wordpress.com)

[4] Marc Vermeersch, De geschiedenis van de mens. Deel I, Jagers en verzamelaars. Boek 1, van Pan tot Homo sapiens, p. 198 e.v.

[5] Over Theory of Mind: Marc Vermeersch, Deel I jagers en verzamelaars, Boek 2, de maatschappij van jagers en verzamelaars, p. 369-375.

De onderdrukking van de vrouw in historisch perspectief. Iran 2.

De grootste opstand voor vrouwenrechten in de geschiedenis van de mensheid. Iran 2022-2023

In Teheran werd op 13 september 2022 Mahsa Amini, een 22-jarige vrouw, gearresteerd door de Iraanse zedenpolitie. Jina (haar Koerdische naam) was afkomstig van Koerdistan en was met haar familie op bezoek in Teheran. De manier waarop ze de hoofddoek droeg was niet overeenkomstig de eisen van de islamistische staat. Ze door de zedenpolitie werd naar de gevangenis gevoerd, geslagen tot ze drie dagen later stierf.[1] Twee vrouwelijke journalisten brachten het verhaal. Zij zitten nu in de gevangenis.
Dat was het begin van een opstand van vrouwen, de grootste in de geschiedenis, voor gelijke rechten. Het waren de grootste protesten sinds de Groene Revolutie van 2009, waarbij gerechtigheid voor Mahsa Amini en vrijheid en burgerrechten voor alle vrouwen werden geëist.

2019. Deze vrouwen verzetten zich tegen het hoofddoekengebod door zoveel als mogelijk haar zichtbaar te laten.

De islamofieles in eigen land lijken niets geleerd te hebben van de opstand in Iran. Een groot deel van de vrouwen, wil dat het dragen van een hoofddoek niet verplicht wordt. Dat ze vrij zijn om er een te dragen of geen te dragen.
Voor een opstand van dergelijke omvang moet de wanhoop groot geweest zijn. Wanhoop is in dergelijke situaties het gebrek aan perspectief dat de situatie kan of zal verbeteren.

Er kan geen twijfel zijn dat de hoofddoek door een groot deel van de Iraanse vrouwen als onderdrukkend wordt beschouwd.

Eén aspect van het verzet is dat mensen wereldwijd een voorbeeld nemen aan elkaar. Dat modes gevolgd en nagedaan worden. Vrouwen in de islamitische wereld zijn hier geen uitzondering.

2019. Deze vrouwen verzetten zich tegen het hoofddoekengebod door zoveel als mogelijk haar zichtbaar te laten.

2019, Bij deze vrouwen is het haar al bijna volledig zichtbaar.

Iran januari 2023

“De hoofdaanklager van Iran heeft de politie opgedragen “vastberaden” op te treden tegen vrouwen die in het openbaar de verplichte hijab niet dragen, zo melden lokale media, te midden van bijna vier maanden van landelijke protesten waarin meer vrijheden en vrouwenrechten worden geëist. (…) Volgens de “hijab en kuisheid”-wet van de Islamitische Republiek moeten vrouwen en meisjes vanaf 9 jaar in het openbaar een hoofddoek dragen.”

(Iran Police Ordered To Deal “Decisively” With Women Without Hijab, JANUARY 10, 2023, Iranwire.com)

Oktober 2022. Vrouwen zonder hoofddoek protesteren in Iran (foto India Today)

Veel vrouwen zijn hoogopgeleid in Iran.
Verhouding vrouw/man, studenten in het hoger onderwijs

https://www.theglobaleconomy.com/Iran/Female_to_male_ratio_students_tertiary_level_educa/

Gegevens voor Iran van 1971 tot 2020. Zie grafiek hiernder. Bij een index van 1,00 is er voor elke man die hoger onderwijs volgt, ook één vrouw. Bij 0,94 zijn er voor elke 94 vrouwen die hoger onderwijs volgen, 100 mannen.

De gemiddelde waarde voor Iran was 0,82 procent voor de periode 1971-2020, met een minimum van 0,36 procent in 1971 en een maximum van 1,13 procent in 2008.

Met andere woorden: voor elke 100 mannelijke studenten in het hoger onderwijs in Iran waren in 1971 36 vrouwelijke studenten, in 2020 97 studentinnen.

Het wereldgemiddelde in 2020 op basis van 112 landen was 116 studentinnen voor 100 mannelijke studenten.

MV De schommelingen in Iran lijken mij voor een periode van acht jaar overdreven groot. Als de cijfers juist zijn dan moet er een verklaring zijn voor deze schommelingen. Wereldwijd zijn er gemiddeld meer vrouwelijke studenten in het hoger onderwijs (12% meer) dan in mannelijke studenten. Iran heeft hier nog een achterstand op het wereldgemiddelde maar de laatste cijfers zijn goed. Er is weinig dat beter is voor de positie van de vrouw dan het volgen van middelbaar en hoger onderwijs.     (https://www.theglobaleconomy.com/Iran/Female_to_male_ratio_students_tertiary_level_educa/)

In de Iraanse maatschappij is er een bovenlaag met een zeer hoog percentage hooggeschoolde vrouwen. De intellectuele ontwikkeling die daarmee gepaard gaat brengt mee dat vrouwen zich niet zomaar laten kisten door archaïsche patriarchen als de ayatollahs.

Het heeft als gevolg dat de revolte, in welke vorm dan ook, niet snel zal ophouden. 
In deze opstand hebben de reactionaire ayatollahs de geesten van de Iraanse vrouwen verloren. Ze kwamen tegen hen in opstand. Vanaf september 2022 bleek uit verschillende berichten dat zelfs een deel van het overheidsapparaat intern verdeeld was. Ook binnen de groep die de ayatollahs nog steunden waren er die vonden dat het al dan niet dragen van een hoofddoek een persoonlijke keuze was.

De strijd voor het niet dragen van een hoofddoek is nog niet definitief gestreden. Meer en meer vrouwen dragen er geen meer. We mogen verwachten dat dit proces zich doorzet. De Iraanse overheid heeft veel problemen: er is een permanente economische crisis, het land staat internationaal sterk geïsoleerd, heeft zeer grote militaire uitgaven en een groot deel van de bevolking is vierkant tegen de ayatollahs.

Mode en de wil er ‘bij te horen’

Eén aspect van de opstand in Iran is dat mensen, vrouwen, willen aansluiten bij wat wereldwijd gedragen wordt, bij wat modieus is. Mode begon zeer lang geleden. De oudste sporen zijn juwelen die tot 130.000 jaar oud zijn. Zie: De oudst bekende juwelen ter wereld. De oudste mode? | Marc Vermeersch’s Blog (wordpress.com)

Wat is het evolutionair nut van mode?

Als mensen dezelfde mode volgen schept dat een effect van herkenbaarheid, van samenhorigheid. Men geeft aan dat men tot dezelfde groep behoort en dat schept vertrouwen. Daarbij is wat die mode precies uitmaakt volkomen futiel. Zeer veranderlijk in de tijd en v.w.b. plaats.  

Vandaag omvat mode meerdere terreine: alle soorten kleding en schoeisel, haartooi, opmaak enz.  
Er zijn ook veel verschillen, ook sociale, v.w.b. mode. Dure kleren kunnen niet door iedereen gekocht worden er is vaak (maar daarom niet altijd) sociaal onderscheid mogelijk. Mode wordt al enkele decennia niet bepaald door de grote modehuizen maar meer door actrices en zangeressen die vaak massal gevolgd worden door fans.

In 2017 waren wij op vakantie in Spanje in een groot hotel. Eén van de suites was gehuurd door de ambassade van Koeweit in Spanje. De deur van de suite stond altijd open. Ik ging een paar keer kijken om een praatje te slaan maar er was telkens niemand.
Er waren ongeveer 30 à 35 Koeweities in het hotel. Alle mannen in kleurige vakantiekledij. Alle vrouwen met een hoofddoek.  

Enkele hoogtepunten van de vrouwenopstand in Iran 2022-2023

2022

16 september

Volgens MEMRI scandeerden demonstranten “Ik zal degene doden die mijn zus heeft vermoord!”[1] Volgens mensenrechtengroeperingen die door The Guardian worden geciteerd, gebruikten veiligheidstroepen pepperspray en arresteerden ze verschillende demonstranten die zich buiten het ziekenhuis van Kasra hadden verzameld, waar Amini dood was verklaard.[2]

17 september

Amini werd in de ochtend van 17 september begraven in haar woonplaats Saqqez. Volgens The Guardian verzamelden honderden mensen zich bij de begrafenis, ondanks de officiële waarschuwingen. Sommigen schreeuwden anti-regeringsleuzen als “dood aan de dictator” en “vrouw, leven, vrijheid”.[3][4][2] Volgens de BBC verwijderden sommige vrouwen op de begrafenis uit protest hun hijabs. Toen demonstranten naar het kantoor van de plaatselijke gouverneur marcheerden, openden veiligheidstroepen het vuur op de demonstranten.[5]

20 september

Volgens de Voice of America toonden onbevestigde video’s op sociale media anti-regeringsprotesten in ten minste 16 van de 31 provincies van Iran, waaronder “Alborz, Oost-Azerbeidzjan, Fars, Gilan, Golestan, Hormozgan, Ilam, Isfahan, Kerman, Kermanshah, Koerdistan, Mazandaran, Qazvin, Razavi Khorasan, Teheran en West-Azerbeidzjan.” Iraanse staatsmedia meldden dat drie mensen waren gedood bij protesten in Koerdistan.

3 oktober

In wat BBC News een “ongekende steunbetuiging” noemde, toonden op 4 oktober vrijgegeven video’s tienermeisjes in meerdere steden die zich bij de protesten aansloten, hun hoofddoeken verwijderden en antiregeringsleuzen scandeerden.

8 november

Op 8 november 2022 kondigden mensenrechtenactivisten in Iran een totaal van 321 doden onder demonstranten aan, terwijl de rechtbanken van de Islamitische Republiek harde straffen beloofden aan veroordeelde demonstranten.[172] Het AFP meldde dat de Asvaran, de bereden politie van Iran die zelden wordt ingezet tijdens protesten, patrouilleerde in de straten van Teheran. Het Iraanse team onthield zich van het zingen van het Iraanse volkslied tijdens een wedstrijd van het Aziatisch Waterpolokampioenschap in Bangkok.

3 december

De procureur-generaal Mohammad Jafar Montazeri heeft naar verluidt de ontbinding aangekondigd van de Patrouille van Begeleiding, wiens behandeling van Mahsa Amini de aanhoudende protesten op gang bracht. Sommigen hebben gesuggereerd dat zijn opmerkingen verkeerd waren geïnterpreteerd.[207] Tegelijkertijd werd aangekondigd dat de wetgeving inzake de verplichte hijab zou worden herzien. De stappen werden gezien als pogingen om de aanhoudende onrust de kop in te drukken.

4 december

Zie ook: Openbare executies in Iran

Op 4 december bevestigde de IRNA en meldde de Associated Press de executies van 4 mannen, die door de rechtbanken van de Islamitische Republiek waren veroordeeld wegens samenwerking met de inlichtingendienst van Israël.

Hijab double-down

Iraanse topambtenaren kondigden opnieuw aan dat zij het verplichte hijab-beleid van de Islamitische Republiek niet zullen veranderen.

13 januari

Shohreh Bayat is verwijderd uit de commissie van schaakarbiters van de Internationale Schaakbond (FIDE), in verband met het dragen van een T-shirt “Vrouwen, Leven, Vrijheid” tijdens een schaakwedstrijd in IJsland in oktober 2022. Haar ontslag werd door een hoge FIDE-functionaris toegeschreven aan de “woede” van de voorzitter van de commissie, Arkady Dvorkovich, terwijl de officiële verklaring van de FIDE luidde dat de reden verband hield met “activisme” en dat Bayat geen gehoor had gegeven aan “directe instructies aan haar om geen slogans of motto’s te dragen”. Bajat interpreteerde het ontslag als geopolitieke solidariteit van Dvorkovitsj, een voormalige Russische vice-premier, met de Iraanse regering.

11 februari

Iran vierde de verjaardag van de revolutie. 20.000 demonstranten zaten nog steeds in de gevangenis

6 maart

Nadere informatie: : Iranian schoolgirls mass poisoning reports

Ayatollah Khamenei sprak voor het eerst in het openbaar over de vermeende massale vergiftigingen die op 30 november 2022 begonnen en de laatste tijd in frequentie waren toegenomen. Hij erkende dat er honderden in het ziekenhuis waren opgenomen; een andere functionaris maakte een cumulatieve telling bekend van 1.104 schoolmeisjes die alleen al in de provincie Khuzestan waren opgenomen.[267] Latere berichten van Iraanse regeringsfunctionarissen waren tegenstrijdig en ondoorzichtig, waaronder berichten over arrestaties van niet nader genoemde verdachten. Vanaf 13 maart heeft de Iraanse regering geen gegevens vrijgegeven die externe waarnemers in staat zouden stellen de situatie te beoordelen.

18 maart

De CBC meldde dat “de protesten doorgaan in bepaalde delen van het land – vooral in de zuidoostelijke provincie Sistan en Baluchestan.” Volgens het Kurdistan Human Rights Network zijn er sinds het begin van het protest 121 of meer Iraanse Koerden gedood. HRANA verklaarde dat het totale aantal gedode Iraanse demonstranten 530 of meer bedroeg.

24 maart

RFE/RL meldde dat “de protesten in het grootste deel van Iran grotendeels zijn geluwd”, met als blijvende uitzondering de provincie Sistan en Baluchestan.

Timeline of the Mahsa Amini protests (Timeline of the Mahsa Amini protests – Wikipedia)

Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gemail.com

---

[1] In Iran, five months of revolt filmed by the people (lemonde.fr)

Deel 1 van deze blog:

De onderdrukking van de vrouw in historisch perspectief. Iran 1.

De onderdrukking van de vrouw in historisch perspectief. Iran 1.

Vroege vrouwenbeweging in Iran

“De Iraanse Beweging voor Vrouwenrechten is de sociale beweging voor vrouwenrechten van de vrouwen in Iran. De beweging ontstond na de Iraanse constitutionele revolutie in 1910, het jaar waarin het eerste vrouwentijdschrift door vrouwen werd gepubliceerd. De beweging duurde tot 1933, toen de laatste vrouwenvereniging werd ontbonden door de regering van Reza Shah Pahlavi. Zij herrees na de Iraanse Revolutie in 1979.

Tussen 1962 en 1978 behaalde de Iraanse Vrouwenbeweging overwinningen zoals het vrouwenkiesrecht in 1963, een onderdeel van Mohammad Reza Shah’s Witte Revolutie. Vrouwen mochten ook deelnemen aan openbare ambten, en in 1975 zorgde de wet ter bescherming van het gezin voor nieuwe rechten voor vrouwen, waaronder meer rechten op echtscheiding en voogdij en minder polygamie. Sinds de Islamitische Revolutie van 1979 zijn de rechten van vrouwen beperkt en werden verschillende wetten ingesteld, zoals de invoering van verplichte sluiering en een openbaar kledingvoorschrift voor vrouwen. In 2016 was slechts 6% van de Iraanse parlementsleden vrouw, terwijl het wereldwijde gemiddelde ongeveer 23% was.”
(Women’s rights movement in Iran, en.Wikipedia.org)

Foto: Geen enkele van deze Iraanse vrouwen droeg een hoofddoek. Periode: 1923-1933. The board of directors of “Jam’iat e nesvan e vatan-khah“, a women’s rights association in Tehran (1923–1933)

Gigantische achteruitgang na de installatie van het islamistische regime

Alle vrouwen moesten verplicht een hoofddoek dragen die weinig van het gezicht vrijliet. De positie van de man als ‘baas’ van de vrouw werd streng toegepast.  

Vandaag is er in Europa een armada van islamapologeten. Ze zijn in de eerste plaats afkomstig uit de islam zelf maar werden en worden vaak gesteund door Westerse islamofielen.

Nadat Khomeini in 1978 aan de macht kwam ging de positie van de vrouw in Iran razendsnel achteruit.

“Na de Iraanse revolutie in februari 1979 veranderde de status van vrouwen aanzienlijk. De massale deelname van vrouwen aan de revolutie van 1978-79 was deels het gevolg van de mobilisatie-inspanningen van vrouwenorganisaties in de voorafgaande decennia, waaronder de activiteiten tijdens WO1 en die aan het einde van de jaren zestig en zeventig, waarin vrouwen zich bewust waren geworden van hun eigen collectieve politieke macht en begrepen dat vrouwen zich moesten laten gelden. Vrouwen marcheerden ter ondersteuning van een vrijere, meer egalitaire regering. Na verloop van tijd werden sommige rechten die vrouwen onder de Sjah hadden verworven, systematisch afgeschaft door middel van wetgeving, zoals het gedwongen dragen van de hijab, in het bijzonder de chador. Kort na de revolutie waren er geruchten over plannen voor een gedwongen hijab, en afschaffing van sommige vrouwenrechten die beschermd werden door de “Family protection act” die “tegen de Islam” werden geacht. De geruchten werden ontkend door sommige staatsambtenaren en veel vrouwen weigerden het te accepteren. Niet lang daarna werden de geruchten echter bewaarheid.

Een nieuwe familiewet werd nietig verklaard, en sluieren werd verplicht. Farrokhrou Parsa, de eerste vrouw die in het Iraanse kabinet zat, werd geëxecuteerd.[1]

De sluierwet werd beantwoord met protesten van heterogene groepen vrouwen. De demonstraties waren niet gericht op uitbreiding van de vrouwenrechten in Iran, maar simpelweg op behoud van wat ze al hadden verdiend. Er waren drie grote collectieve pogingen om hun bezorgdheid te uiten:

1.            Een vijfdaagse demonstratie die begon op 8 maart 1979.

2.            De conferentie van de eenheid van vrouwen in december 1979

3.            Demonstraties na het decreet van Ayatollah Khomeini om elk symbool of praktijk die herinnert aan het bewind van de Sjah uit te bannen. Een gevolg van dat decreet was de gedwongen hijab.

Deze collectieve pogingen, evenals de kleinere, stuitten niet alleen op verzet van de islamitische conservatieven, maar werden soms beschadigd door de linkse politieke groeperingen, zoals de organisatie van een door de Fedai geplande demonstratie op dezelfde dag als die van de Conferentie van de Eenheid van Vrouwen in december 1979 – ondanks de bovengenoemde pleidooien. In feite hadden de meeste linkse groeperingen geen vastomlijnde visie of plan voor het nastreven van vrouwenrechten. De status van vrouwen, zo werd verondersteld, zou vanzelf verbeteren door de vestiging van een ideale socialistische/communistische samenleving.

Aspecten van de Islamitische wet met betrekking tot vrouwen zijn te zien in de artikelen 20 en 21 van de grondwet van 1979, en twee uitingen van de Islamitische wet zijn nu berucht onder vrouwenrechtenactivisten: steniging en polygamie, om er twee te noemen.

Aan het begin van de Islamitische revolutie werden sommige leiders van de vrouwenrechten in diskrediet gebracht.”

(Women’s rights movement in Iran, en.Wikipedia.org)

De moord van de islamisten op Farrokhroo Parsa

Farrokhrou Parsa (1922-1980), werd vermoord op 8 mei 1980 in Teheran. Ze had zogezegd de nationale schatkist geplunderd en had corruptie en prostitutie verspreid.

Dat haar ouders Zoroastranen waren net als Mahsa Amini, Koerden kan in haar nadeel gespeeld hebben. Haar moeder kwam een eeuw geleden al op voor de gelijkheid van man en vrouw. Haar ouders werden uit Teheran verbannen en haar moeder kreeg huisarrest. Zij studeerde geneeskunde en werd dokter.
Farrokhroo Parsa werd in 1963 in het parlement verkozen toen . Zij ijverde voor stemrecht voor Iraanse vrouwen. Ze werd in 1968 minister van onderwijs, de eerste Iraanse vrouwelijke minister.   

Zij schreef in afwachting van haar terechtstelling een brief aan haar kinderen, waaruit volgend citaat.
“Ik ben dokter, dus ik ben niet bang voor de dood. De dood is slechts een moment en niet meer. Ik ben bereid de dood met open armen te ontvangen in plaats van in schaamte te leven door gedwongen te worden gesluierd te zijn. Ik ga niet buigen voor degenen die verwachten dat ik spijt betuig over vijftig jaar inspanningen voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Ik ben niet bereid de chador te dragen en terug te stappen in de geschiedenis.”

Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gmail.com

Deel 2 van deze blog:
https://marcvermeersch.wordpress.com/2023/04/06/de-onderdrukking-van-de-vrouw-in-historisch-perspectief-iran-2/

---

Man en vrouw ongelijk in de islam

De positie van de vrouw in de islam

Man en vrouw zijn niet gelijk in de islam. Vraag dat maar aan Erdogan en zijn gehoofddoekte vrouw. Ataturk had het dragen van een hoofddoek afgeschaft. Erdogan voerde dat terug in. Vrouwen in de civiele maatschappij volgden niet.

Om na te gaan wat een symbool als de hoofddoek in een maatschappij betekent moet men in deze nagaan wat de positie van de vrouw is binnen de islam.

Etienne Vermeersch over de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen in de islam.

“In het interview met Fikry El Azzouzi lees ik tot mijn verbazing: “In de islam zijn mannen en vrouwen gelijkwaardig” en “in de koran staat duidelijk dat iedereen gelijk is”. Dat is in strijd met de waarheid.

1. Een manifest bewijs van het feit dat er volgens de koran een principiële ongelijkheid bestaat tussen mensen, vinden we in de toepassing van de ‘lex talionis’ (oog voor oog, tand voor tand). Soera 2: 178: “Jullie die geloven, aan jullie is voorgeschreven te vergelden bij doodslag: een vrije voor een vrije, een slaaf voor een slaaf, een vrouw voor een vrouw”.

2. Het basisprincipe wordt ook uitgedrukt in S. 4: 34: “De mannen zijn zaakwaarnemers voor de vrouwen, omdat God de een boven de ander heeft bevoorrecht…”

3. Uit het scheppingsverhaal (S.4:1) blijkt dat de vrouw uit de man genomen is voor hem “opdat hij bij haar rust zou vinden” (S. 39: 6).

4. Een vrouw mag alleen seksuele betrekkingen hebben met haar echtgenoot (wanneer hij dat wenst); de man mag betrekkingen hebben met een onbeperkt aantal vrouwen: vier echtgenoten en zoveel slavinnen als hij zich kan veroorloven (S. 23: 1-6 ; S. 70: 28-30; 6 4:3). Dat is tevens een gruwelijk onrecht tegenover miljoenen slavinnen, die zich natuurlijk niet konden verzetten tegen verkrachtingen door hun meesters.

5. De man kan zijn echtgenote verstoten, het omgekeerde is niet mogelijk (S. 2: 227).

6. De negen echte beschrijvingen van het paradijs hebben alle betrekking op de beloning van mannen: zij krijgen de beschikking over de hoeri’s, maagden met de grote ogen en de blijvende jeugd. (Zie S. 37: 49-49; 38: 50-52; 44: 51-54; 52: 17-27; 55: 46-78; 56: 22-38; 78: 31-34.) Die hoeri’s zijn niet hun eigen vroegere echtgenoten. In de christelijke hemel wenst men zijn geliefden terug te zien: echtgenoten, ouders, kinderen. Hier gaat het om ‘maagden’ als louter lustobjecten.

7. Vrouwen zijn blijkbaar minder betrouwbaar als getuigen (S 2: 282).

8. Ook op het vlak van de erfenissen wordt de vrouw achtergesteld. S 4: 11: “…voor een mannelijk (kind) evenveel als voor twee vrouwelijke.” (M.V. Vrouwen krijgen maar de felft bij een erfenis van wat mannen krijgen, m.a.w. zusters krijgen maar half zo veel als broers.)

9. Het overwicht van de man komt op de meest markante wijze tot uiting in het feit dat de echtgenote hem onderdanig moet zijn en dat hij wordt aangespoord haar te slaan in geval van ongehoorzaamheid. S 4: 34: “De deugdzame vrouwen zijn dus onderdanig… Maar zij van wie jullie de ongezeglijkheid vrezen, vermaant haar, laat haar alleen in haar rustplaatsen en slaat haar…”. Uit schaamte poogt men in het Westen recent aan deze tekst andere betekenissen toe te kennen. Dat is echter in strijd met de hele Arabische traditie.

10. Misschien het meest noodlottige anti-vrouw vers is S. 33:50: na een overwinning worden de vrouwen in slavernij gebracht en verdeeld onder de krijgers. Die vrouwen werden ter plekke verkracht. Door deze praktijk werd in de islamwereld de slavernij op massale wijze uitgebreid. De moslimgeleerde Malek Chebel schat het aantal van de door de islam in slavernij gebrachte mensen op ca. 21 miljoen (men schat op 12 miljoen het aantal zwarte slaven dat door christenen naar Amerika werd gesleept). Wie hierna nog enige vorm van egalitarisme in de islam kan bespeuren, moet werkelijk door intellectuele blindheid geslagen zijn.”[1]

Besluit

In de islam is de vrouw de mindere van de man, zij heeft op veel punten geen gelijke rechten, zij is benadeeld. Naast de lijst hierboven is er vaak ook ongelijkheid in de voogdij over kinderen bij een echtscheiding. Binnen de islam zijn de regels verschillend maar het komt er vaak op neer dat de voogdij over de kinderen alleen aan de man gegeven wordt.
Een echtscheiding is zeer gemakkelijk voor de man (hij moet maar drie keer zeggen dat hij zijn vrouw verstoot) en onmogelijk voor de vrouw.

Hierboven hebben we het over wat de positie van de vrouw is in de islam. Veel islamitische landen passen deze regels niet volledig toe of passen een deel van de regels toe.

Voor we verder gaan met de analyse van de betekenis van de hoofddoek was het noodzakelijk om eerste vast te stellen dat man en vrouw in de islam zeer ongelijk zijn.

---

[1] Etienne Vermeersch, Gelijkheid van man en vrouw in de Koran? In strijd met de waarheid! (demorgen.be)
Arcering door M.V.

Kleding in de geschiedenis, de hoofddoek

Mannen en vrouwen hebben in verschillende maatschappijen verschillende kleren gedragen. Dat mag ons niet doen vergeten dat de mensheid waarschijnlijk het grootste deel van haar bestaan naakt rondliep.

𝘒𝘭𝘦𝘳𝘦𝘯 𝘷𝘢𝘯 𝘦𝘦𝘯 𝘣𝘶𝘳𝘨𝘦𝘳, 𝘮𝘢𝘵𝘳𝘰𝘯𝘦, 𝘮𝘢𝘨𝘪𝘴𝘵𝘳𝘢𝘢𝘵, 𝘬𝘦𝘪𝘻𝘦𝘳, 𝘨𝘦𝘯𝘦𝘳𝘢𝘢𝘭, 𝘢𝘳𝘣𝘦𝘪𝘥𝘦𝘳, 𝘴𝘭𝘢𝘢𝘧

Kleren zijn een uitvinding

De meest voorde hand liggende reden die wij daarvoor kunnen bedenken is dat kleren een bescherming tegen de kou waren. De gevoeligheid voor kou van onze verre voorouders zal kleiner geweest zijn dan onze hedendaagse gevoeligheid maar het is niet mogelijk om te overleven in een klimaat waar het regelmatig, zeker seizoensgewijs, vriest. Neanderthalers konden al leven tegen de noordpool cirkel.[1] De eerste kleren zullen waarschijnlijk dierenhuiden geweest zijn. Kleren zullen cultureel geëvolueerd zijn tot ze in bepaalde gevallen ook gebruikt werden om het geslacht, zowel van mannen als van vrouwen, te verbergen. Dat zal functioneel geweest zijn.

Een seksueel aspect

Het zien van het geslacht van de andere sekse kan en zal vaak lustgevoelens opgewekt hebben. Het geslacht verbergen kan het aantal incidenten die het gevolg van seksuele opwinding waren verminderd hebben. Dat vermeed jaloersheid tussen rivaliserende mannen, maar ook vrouwen. Jaloersheid vermeed geweld. Dat naaktheid van geslachtsorganen tot lust kan leiden wordt bewezen door het bestaan van strip tease. Dat is erop gericht om opwinding op te wekken. Het gaat gepaard met sensueel dansen dat ook opwinding moet veroorzaken.
Geweld leidde vaak tot doodslag of moord. De wezen die achter bleven waren minder goed beschermd tegen mannelijk geweld van de nieuwe man van hun moeder enz. Elke menselijke groep die nodeloos intern geweld kon vermijden was beter af dan een groep die dat niet kon. Het vermijden van conflicten was waarschijnlijk een element van culturele natuurlijke selectie.
Kleding is in veel menselijke maatschappijen belangrijk.

Zowat in elke maatschappij hechten vrouwen veel meer belang aan kleding dan mannen. Het is bekend dat veel mannen zelfs niet graag kleding voor zichzelf uitkiezen of mee uitkiezen. Sommige hebben het liefste dat hun vrouwen dat doen.
Vrouwen besteden vaak zeer veel tijd aan het kiezen van kleren. Daar zie je niet zelden overdrijvingen. Het was niet alleen Imelda Marcos die een oneindig aantal paar schoenen bezat. Veel vrouwen hebben vandaag een inloopkast, dit is een aparte kamer, om hun grote collectie kleren te bergen. Goed gekleed en gekapt zijn geeft vrouwen zelfvertrouwen maar mooie kleren hebben ook vaak de bedoeling om de aandacht van mannen te trekken. Het is daarom dat de winkelstraten op zaterdagnamiddag gevuld worden door vrouwen die -zoals hun voormoeders voedsel tijdens week verzamelden- op verzameltocht zijn om kleren aan te schaffen.  

Vrouwenkleren hebben een (onschuldig) seksueel aspect als het hemden, rokken vesten en mantels gaat. Een décolleté heeft echter als uitdrukkelijk de aandacht van mannen te trekken. Of dacht u dat borstvergrotingen gestoken worden om zwaarder te wegen? Een geprononceerde boezem tonen trekt de aandacht van mannen maar er zal geen vrouw zijn die het ook niet gezien heeft. Om de lijn te prononceren, soms om te verleiden, is er ook lingerie en zijn er bikini’s en badpakken.

Al dit onderscheid tussen kleren die mannen en vrouwen dragen heeft op zichzelf geen onderdrukkend karakter gebaseerd op geslacht.
Dat wil niet zeggen dat kleren geen onderdrukkend karakter kunnen hebben op basis van geslacht maar vaak is het een onschuldig onderscheid.

Vrouwen dragen vaak rokken en kleedjes. Pogingen om mannen die ook te laten dragen mislukten. Enkele artiesten vonden dat leuk maar hier kregen ze weinig gevolg. Nochtans, tot de opkomst van paard rijden, droegen mannen kleding die vrij sterk op die van vrouwen geleek. Je kan stellen dat Romeinse soldaten een rokje droegen en Romeinse mannen een lang kleed. Een broek was echter veel praktischer als je paard reed. Ze zou in het Westen overheersend worden bij mannen en haar definitieve vorm krijgen tijdens de Franse Revolutie, door de ‘Sans culottes’. Tot voor kort droegen alle christelijke priesters kleding die (zonder wezenlijke veranderingen) terug ging naar de kleding van Romeinse priesters tijdens de vierde eeuw. 

De bedekking van het hoofd, met gelijk welk hoofddeksel, is niet noodzakelijk, een vorm van discriminatie of onderdrukking. Het kan dat echter wel zijn zoals we later zullen zien. Het hoofddeksel heeft dan een speciale symbolische betekenis.

---

[1]  Zie: Mamontovaya Kurya, Rusland: de aanpassing aan extreme kou begon na 40.000 BP. Marc Vermeersch, De geschiedenis van de mens. Deel I, Jagers en verzamelaars. Boek 2, de maatschappij van jagers en verzamelaars, p.446-447. Daar wordt op de bijhorende kaart ook de ligging van Mamontovaya Kurya aangegeven.

Aflevering 9 van ‘het verhaal van Vlaanderen’, de Groote Oorlog

Hieronder enkele punten die nuttig zijn om Wereldoorlog 1 te begrijpen.

Feodale mentaliteit bij keizers

De Europese vorstenhuizen waren familie van elkaar. Dat belette hen niet om in een alles verwoestende oorlog tientallen miljoen van hun onderdanen op te offeren aan hun eigen feodale waanideeën. Drie keizerrijken zouden ophouden te bestaan.
Negen Europese Vorsten in Windsor voor de begrafenis van Koning Edward VII in mei 1910, vier jaar voor het begin van de oorlog. Staand, van links naar rechts: Koning Haakon VII van Noorwegen, Tsaar Ferdinand van Bulgarije, Koning Manuel II van Portugal, Keizer Wilhelm II van het Duitse Rijk, Koning George I van Griekenland en Koning Albert I van België. Zittend, van links naar rechts: Koning Alfonso XIII van Spanje, Koning-Keizer George V van het Verenigd Koninkrijk en Koning Frederik VIII van Denemarken. In het volgende decennium zouden de rijken van keizer Wilhelm II en tsaar Ferdinand in een bloedige oorlog verwikkeld raken met de naties geleid door koning Albert I en koning George V. De oorlog was ook een familieaangelegenheid, want keizer Wilhelm II was een volle neef van koning George V en een oom van koning Albert I. Van de overige afgebeelde vorsten zou er in het volgende decennium één worden vermoord (Griekenland), drie zouden hun land neutraal houden (Noorwegen, Spanje en Denemarken) en twee zouden door revoluties uit hun macht worden verdreven.

De eerste wereldoorlog begon na een aanslag op de troonopvolger van de Oostenrijks-Hongaarse keizer,  Frans Ferdinand van Oostenrijk en zijn vrouw, op 28 juni 1914, door een aanslag bij een bezoek aan de Bosnische stad Sarajevo.

De eerste wereldoorlog begon na een aanslag op de troonopvolger van de Oostenrijks-Hongaarse keizer,  Frans Ferdinand van Oostenrijk en zijn vrouw, op 28 juni 1914, door een aanslag bij een bezoek aan de Bosnische stad Sarajevo.

De belangrijkste landen die in Europa de oorlog zouden uitvechten waren Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Frankrijk, Engeland en Rusland. Dit was een compleet zinloze oorlog. De landen die eraan deelnamen hadden op uitzondering van Fransen en Britten nog heersers waarvan de families gedurende eeuwen feodale heersers waren geweest die altijd uit waren op land, de economische basis van landbouwstaten. Hoewel zeker Duitsland, maar ook Oostenrijk-Hongarije en Rusland in het industriële tijdperk zaten waren de ideeën van hun heersers nog grotendeel feodaal. Oorlog voeren omwille van de Balkan was idioot. Dromen van grote veroveringen ten koste van andere staten was dat ook. Het zou alleen, misschien tientallen jaren later, nieuwe oorlogen hebben uitgelokt.

De drie eeuwenoude dynastieën van deze drie keizerrijken maakten een voor hen fatale beslissing: ze zouden afgezet worden in 1917 of 1918. De Romanovs en hun kinderen werden vermoord. De Duitse keizer moest naar Nederland vluchten, de laatste Habsburgse keizer vluchtte in 1918 naar Zwitserland maar werd er verbannen waarna hij naar Madeira trok en er al in 1922 overleed.

De balans voor deze keizers kon niet negatiever zijn.  
Frankrijk was wel een republiek maar wilde sedert de smadelijke nederlaag van de oorlog tegen Duitsland in 1870-1871 revanche voor het verlies van Elzas-Lotharingen. De hogere generaals dachten ook als feodalen. Een paar honderdduizend soldaten laten slachten voor minimale winst van land: daar draaiden ze hun hand niet voor om.
In 1919 werd vrede gesloten en getekend in Versailles. De Franse wraak was groot: Duitsland moest Elzas-Lotharingen afstaan en zeer grote herstelbetalingen. Een deel van West-Duitsland zou bezet worden door Franse en Belgische troepen. Dat wekte veel Duitse wrevel op. Een van mijn grootvaders moest van de loopgraven aan de IJzer mee Duitsland gaan bezetten. Wij hebben nog veel postkaarten die mijn grootvader René Van den Heede in 1919 opstuurde uit dat bezet Rijnland.

Duitsers legden dwangarbeid op

Vanaf 1916 begon de bezetter op grote schaal Belgen te gebruiken als dwangarbeiders. Dit Menschenbassin moest de oorlogseconomie draaiend houden. Ongeveer 60.000 personen werden afgevoerd naar Duitsland en een gelijkaardig aantal moest dienst nemen in de Zivil-Arbeiter-Bataillonen die werden ingezet aan het Westfront.^[3] De deportaties naar Duitsland duurden van oktober 1916 tot februari 1917. De getroffenen werden opgesloten in kampen waar ze leden onder honger, vuil en mishandeling. De dwangarbeid achter het front ­ging door tot het einde van de oorlog. De ‘burgerarbeiders’ werden vooral ingezet voor graafwerken (loopgraven, nutsvoorzieningen, graven…). België in de Eerste Wereldoorlog – Wikipedia

Franstalige onderdrukking goed gepraat

En dan komt een expert die het gebruik van Frans van bovenaf goedpraat.
36’ : “Dat zijn fabeltjes, hè (sic). Als gij uw opleiding hebt gehad, dan was die al in het Frans. Dus g’hebt uw legerdienst al in het Frans gedaan, ge kent die  Franse termen. Ge weet dat ‘à gauche’ naar links is. ” Hier herneemt deze Vlaming de argumenten die bijna tweehonderd jaar gebruikt worden door Franstaligen. ‘Pour les Flamands la même chose’

Het zich op het standpunt van Franstalig België stellen stopt daarmee niet.
36’13”  “Er sneuvelen meer Vlaamse soldaten. Gedurende de bezetting zie je dat de rekrutering zich alleen maar in die Westhoek kan afspelen of in het buitenland.” In het begin van deze aflevering wordt de Westhoek nog een ‘gebiedje’ genoemd, op minuut 36 staat ze in voor het grootste deel van de nieuwe rekruten. Baarlijke nonsens.

Dat de eisen voor gelijkberechtiging van het Nederlands ook door linkse partijen en communisten gedragen werd wordt hier niet vermeld. In 1937 werd zelfs de Vlaamsche Kommunistische Partij (VKP) opgericht als onderafdeling van de KPB. Georges van den Boom was voorzitter, Jef van Extergem was secretaris.  

In Vlaanderen zijn er twee soorten collaboratie. Die met de Duitsers in de eerste en de tweede wereldoorlog. Die tijdens de tweede wereldoorlog was in grote mate crimineel: men vermoordde verzetsstrijders en Joden, voerde hen naar Breendonk en de Duitse concentratiekampen. Een andere vorm van collaboratie is de van een deel van de Vlaamse burgerij die er bijna tweehonderd jaar voor zorgt dat de Vlamingen minder rechten hebben in dit land dat de Franstaligen. Die vormen van onderdrukking zijn sterk afgenomen maar bestaan nog in Brussel.

Wonnen de Duitsers bijna?

(Minuut 13) “Tot de zomer van 1918 was Duitsland de oorlog duidelijk aan het winnen.” Dit is nonsens. Na bijna vier jaar oorlog was het front tussen de Noordzee tot aan Zwitserland gestabiliseerd. Enkele grote offensieven, zowel van Duitsers als van geallieerden brachten een terreinwinst van enkele honderden meter of enkele kilometer op. Dat was verwaarloosbaar in het geheel van de oorlog. In de slag van Verdun sneuvelden 430.000 soldaten! De Fransen kwamen er als winnaars uit maar dat is relatief gezien hun ook zware verliezen. In Duitsland verminderde het nationalisme vanaf 1917, het jaar dat de VSA mee begonnen vechten wat de Duitse moraal verder deed afbrokkelen. De VSA was van plan 2 miljoen soldaten in te zetten. Maar deze moesten eerst gemobiliseerd en uitgerust worden, met de boot naar Frankrijk gevaren waar ze nog drie maanden training kregen. Vergelijk dit met het gebrek aan training van de Russische soldaten meer dan een eeuw later. Duitsland had na de deelname van de VSA geen schijn van kans meer om te winnen ook al konden ze na de Russische revolutie in november 1917 veel troepen vrijmaken in het oosten die ze inzetten in het westen. Door de Britse zeeblokkade dook honger op in Duitsland.

 Het laatste Duitse offensief, Ludendorff offensief dat begon op 15 juli 1918 was een wanhoopspoging. De Wikipediapagina is hierover zeer goed. “they suffered heavy casualties in return for land that was of little strategic value and hard to defend. The offensive failed to deliver a blow that could save Germany from defeat, which has led some historians to describe it as a pyrrhic victory.” Het gebied dat de Duitsers veroverden was relatief groot maar niet in vergelijking met

The proof of the pudding is in the eating. Kort na dit offensief stortte het Duitse leger ineen. Vanaf augustus begonnen de geallieerden een tegenoffensief dat hen 100 dagen later de overwinning opleverde. Dat was alleen mogelijk omdat het Duitse leger al wezenlijk de oorlog verloren had begin 1918. Elke parallel met Poetin en Rusland is toegelaten.

Het aantal militaire slachtoffers tijdens WO 1

Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gmail.com

Aflevering 7 van ‘het verhaal van Vlaanderen’, de Brabantse omwenteling, de Boerenkrijg

3. De Brabantse Omwenteling van 1789

Dat in Breda geoefend werd voor een opstand in onze contreien, met takken, zonder geweer, was nieuw voor mij.

De kenmerken die gegeven werden van het land aan het einde van de 18^de eeuw waren bedroevend. “De pastoor zegt ons wat we moeten denken, voelen.” Dit is een kort-door-de-bochtredenering. De positie van de kerk was sterk in Vlaanderen maar was niet sterker dan voor de reformatie. De maatschappij telde, weliswaar zeer langzaam, meer en meer mensen die in toenemende mate kritisch stonden tegenover de heersende machten, de burgerij, de adel en de kerk. De invloed van de Verlichting was niet gestopt aan de landsgrenzen. De invloed van de Encyclopedie, Voltaire, Rousseau, Montesquieu was ook hier groot en voornamelijk Frans. De invloed van het Frans reikte tot in Rusland en was toen misschien het kleinst in Groot-Brittannië. In het prinsbisdom Luik was die invloed zelfs groot te noemen. Het prinsbisdom was achthonderd jaar onafhankelijk gebleven. Een korte vermelding van dit feit had in het programma mogen vermeld worden.

De belangrijkste gebeurtenis van 1789 was ongetwijfeld de Franse Revolutie. In juli 1789 werd de Bastille bestormd. Het is sterk dat de aanloop voor de Brabantse Omwenteling vroeger, al in mei 1789,  gelegd werd. Het zou pas drie maanden later, op 27 oktober 1789, zijn dat de eerste gewapende confrontatie gebeurde en daarbij zullen de opstandelingen waarschijnlijk veel moed geput hebben uit wat de Franse revolutionairen bereikt hadden. Dat de Franse Revolutie in deze aflevering niet vermeld werd mag aangerekend worden als een fout.

Uit Wikipedia:

“In mei 1789 werd het geheime genootschap ‘Pro aris et focis’ (voor outer en heerd) opgericht. Hendrik van der Noot verzamelde een legertje in Breda in Staats-Brabant. Onder leiding van generaal Jan Andries vander Mersch trok dat Keizers-Brabant binnen. In de eerste veroverde (of bevrijde) gemeente, Hoogstraten, publiceerde Van der Noot op 24 oktober 1789 zijn Manifest van het Brabantse Volk. De opstandelingen namen op 27 oktober Turnhout in, waar de inwoners zelf een tegenaanval van het keizerlijke leger afsloegen in de Slag bij Turnhout (1789). Daarop volgde de belegering van andere strategische steden, maar uiteindelijk trok Vander Mersch zich weer terug over de grens.

Het nieuwe aanvalsplan van de patriotten richtte zich op het graafschap Vlaanderen. Van 13 tot 16 november namen opstandige troepen bij verrassing Gent in tijdens de Vier Dagen van Gent. Enkele dagen later volgden Tienen en Diest. Op 17 november verlieten de landvoogden Brussel, het begin van de uittocht van Oostenrijkse ambtenaren. De veelal in het land zelf gerekruteerde soldaten deserteerden massaal uit het regeringsleger. Bergen kwam op 21 november in opstand, zodat Brussel dreigde omsingeld te raken. De keizer deed nog een verzoeningspoging door de Henegouwse en Brabantse charters te herstellen. Op 10 december kwamen de bevolking van Brussel en de boeren van de omliggende gemeenten in opstand. De restanten van het leger trokken zich terug op de citadels van Luxemburg en Antwerpen.”

4. De boerenkrijg, 1798

Uit Wikipedia:

“De Boerenkrijg, ook Beloken of Besloten tijd geheten, was een opstand in 1798, tijdens de Franse tijd, van de landelijke bevolking tegen het door de Fransen in de Zuidelijke Nederlanden gevestigde staatsgezag. De opstand vond zijn oorzaak in de misnoegdheid over de aantasting van aloude gewoontes, rechten en voorrechten, in het bijzonder over de antigodsdienstige politiek en de plundering van het land. De wet van 5 september 1798 op de algemene dienstplicht was de druppel die de emmer deed overlopen. De opstandelingen hadden als leuze Voor Outer en Heerd (“voor altaar en haard”, dit betekent: “voor Kerk en gezin”). Ze werden door de Fransen brigands (struikrovers) genoemd.

De repressie door het Franse regime was bijzonder hard. Vergeleken met de vele honderdduizenden doden bij de opstand in de Vendée enkele jaren voordien was de Boerenkrijg slechts een schermutseling. Eind 1798 was het verzet al over zijn hoogtepunt heen, hoewel het op sommige plaatsen nog tot 1799 werd voortgezet. De opstand was in feite al na twee maanden met geweld de kop ingedrukt.”

Er wordt of werd door sommigen minachtend gedaan over de Boerenkrijg maar daar is geen enkele reden voor. Veranderingen die van bovenuit met dwang worden opgelegd hebben weinig kans op slagen. Dat had de Oostenrijkse keizer Jozef II, die het staatshoofd was van de verschillende Vlaamse graafschappen en hertogdommen.

4. De boerenkrijg, 1798

Uit Wikipedia:

“De Boerenkrijg, ook Beloken of Besloten tijd geheten, was een opstand in 1798, tijdens de Franse tijd, van de landelijke bevolking tegen het door de Fransen in de Zuidelijke Nederlanden gevestigde staatsgezag. De opstand vond zijn oorzaak in de misnoegdheid over de aantasting van aloude gewoontes, rechten en voorrechten, in het bijzonder over de antigodsdienstige politiek en de plundering van het land. De wet van 5 september 1798 op de algemene dienstplicht was de druppel die de emmer deed overlopen. De opstandelingen hadden als leuze Voor Outer en Heerd (“voor altaar en haard”, dit betekent: “voor Kerk en gezin”). Ze werden door de Fransen brigands (struikrovers) genoemd.

De repressie door het Franse regime was bijzonder hard. Vergeleken met de vele honderdduizenden doden bij de opstand in de Vendée enkele jaren voordien was de Boerenkrijg slechts een schermutseling. Eind 1798 was het verzet al over zijn hoogtepunt heen, hoewel het op sommige plaatsen nog tot 1799 werd voortgezet. De opstand was in feite al na twee maanden met geweld de kop ingedrukt.”

Er wordt of werd door sommigen minachtend gedaan over de Boerenkrijg maar daar is geen enkele reden voor. Veranderingen die van bovenuit met dwang worden opgelegd hebben weinig kans op slagen.

De verplichte inlijving in het Franse leger

De verplichte inlijving in het Franse leger stootte op verzet en lag zeker mee aan de basis van de opstand.
Net als de verplichte tewerkstelling in Duitsland vanaf 1942 veel jongeren bij het verzet deed aansluiten of onderduiken. Een oom van mij, Michel Devacht, dook onder in 1942. Hij werd door zwarten verraden, kreeg een kogel in de rug en moest na genezing toch naar Duitsland voor de verplichte arbeid. Toen hij enkele jaren overleed zat de kogel nog in zijn rug.

Mijn vader, Leon Vermeersch, vluchtte ook in 1942 naar familie in Frankrijk, in de omgeving van Reims, en bleef er tot september 1944 ondergedoken leven. Een andere nonkel, Ivo Vermeersch, begeleidde of smokkelde tamelijk wat achttienjarigen over de grens met Frankrijk. Er was veel familie in Frankrijk, van Reims tot Normandië. Zijn beste vriend werd een week voor de aankomst van de geallieerden in Zwevezele verraden door zwarten, opgepakt om in een concentratiekamp in Duitsland vermoord te worden.Toen ik in september vorig jaar hoorde dat Poetin met een mobilisatie van 300.000 jonge mannen zijn leger wou versterken bleek zo goed als direct dat ook deze mobilisatie op veel weerstand stootte; Tussen 200.000 à 300.000 Russen vluchtte weg uit Rusland. Velen van hen waren hoog geschoold. Velen doken onder. Wij weten sedertdien dat Russische soldaten dienen als kanonnenvoer en dat de gevangen in de Wagner SS nog hogere, extreem hoge, verliezen lijden. Dit kan uiteraard niet blijven duren. Het moeilijkste bij dergelijke omstandigheden is een voorspelling maken wanneer Poetin zal afgezet of afgeschoten worden. Er zijn niet veel waarnemers.

1830

Bij de Belgische Revolutie van 1830 had men ook mogen vermelden dat de kerk ook voor een scheiding van de Nederlanden was en de opstandelingen actief steunde.

Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gmail.com