De grootste opstand voor vrouwenrechten in de geschiedenis van de mensheid. Iran 2022-2023
In Teheran werd op 13 september 2022 Mahsa Amini, een 22-jarige vrouw, gearresteerd door de Iraanse zedenpolitie. Jina (haar Koerdische naam) was afkomstig van Koerdistan en was met haar familie op bezoek in Teheran. De manier waarop ze de hoofddoek droeg was niet overeenkomstig de eisen van de islamistische staat. Ze door de zedenpolitie werd naar de gevangenis gevoerd, geslagen tot ze drie dagen later stierf.[1] Twee vrouwelijke journalisten brachten het verhaal. Zij zitten nu in de gevangenis.
Dat was het begin van een opstand van vrouwen, de grootste in de geschiedenis, voor gelijke rechten. Het waren de grootste protesten sinds de Groene Revolutie van 2009, waarbij gerechtigheid voor Mahsa Amini en vrijheid en burgerrechten voor alle vrouwen werden geëist.
2019. Deze vrouwen verzetten zich tegen het hoofddoekengebod door zoveel als mogelijk haar zichtbaar te laten.
De islamofieles in eigen land lijken niets geleerd te hebben van de opstand in Iran. Een groot deel van de vrouwen, wil dat het dragen van een hoofddoek niet verplicht wordt. Dat ze vrij zijn om er een te dragen of geen te dragen.
Voor een opstand van dergelijke omvang moet de wanhoop groot geweest zijn. Wanhoop is in dergelijke situaties het gebrek aan perspectief dat de situatie kan of zal verbeteren.
Er kan geen twijfel zijn dat de hoofddoek door een groot deel van de Iraanse vrouwen als onderdrukkend wordt beschouwd.
Eén aspect van het verzet is dat mensen wereldwijd een voorbeeld nemen aan elkaar. Dat modes gevolgd en nagedaan worden. Vrouwen in de islamitische wereld zijn hier geen uitzondering.
2019. Deze vrouwen verzetten zich tegen het hoofddoekengebod door zoveel als mogelijk haar zichtbaar te laten.
2019, Bij deze vrouwen is het haar al bijna volledig zichtbaar.
Iran januari 2023
“De hoofdaanklager van Iran heeft de politie opgedragen “vastberaden” op te treden tegen vrouwen die in het openbaar de verplichte hijab niet dragen, zo melden lokale media, te midden van bijna vier maanden van landelijke protesten waarin meer vrijheden en vrouwenrechten worden geëist. (…) Volgens de “hijab en kuisheid”-wet van de Islamitische Republiek moeten vrouwen en meisjes vanaf 9 jaar in het openbaar een hoofddoek dragen.”
(Iran Police Ordered To Deal “Decisively” With Women Without Hijab, JANUARY 10, 2023, Iranwire.com)
Oktober 2022. Vrouwen zonder hoofddoek protesteren in Iran (foto India Today)
Veel vrouwen zijn hoogopgeleid in Iran.
Verhouding vrouw/man, studenten in het hoger onderwijs
https://www.theglobaleconomy.com/Iran/Female_to_male_ratio_students_tertiary_level_educa/
Gegevens voor Iran van 1971 tot 2020. Zie grafiek hiernder. Bij een index van 1,00 is er voor elke man die hoger onderwijs volgt, ook één vrouw. Bij 0,94 zijn er voor elke 94 vrouwen die hoger onderwijs volgen, 100 mannen.
De gemiddelde waarde voor Iran was 0,82 procent voor de periode 1971-2020, met een minimum van 0,36 procent in 1971 en een maximum van 1,13 procent in 2008.
Met andere woorden: voor elke 100 mannelijke studenten in het hoger onderwijs in Iran waren in 1971 36 vrouwelijke studenten, in 2020 97 studentinnen.
Het wereldgemiddelde in 2020 op basis van 112 landen was 116 studentinnen voor 100 mannelijke studenten.
MV De schommelingen in Iran lijken mij voor een periode van acht jaar overdreven groot. Als de cijfers juist zijn dan moet er een verklaring zijn voor deze schommelingen. Wereldwijd zijn er gemiddeld meer vrouwelijke studenten in het hoger onderwijs (12% meer) dan in mannelijke studenten. Iran heeft hier nog een achterstand op het wereldgemiddelde maar de laatste cijfers zijn goed. Er is weinig dat beter is voor de positie van de vrouw dan het volgen van middelbaar en hoger onderwijs. (https://www.theglobaleconomy.com/Iran/Female_to_male_ratio_students_tertiary_level_educa/)
In de Iraanse maatschappij is er een bovenlaag met een zeer hoog percentage hooggeschoolde vrouwen. De intellectuele ontwikkeling die daarmee gepaard gaat brengt mee dat vrouwen zich niet zomaar laten kisten door archaïsche patriarchen als de ayatollahs.
Het heeft als gevolg dat de revolte, in welke vorm dan ook, niet snel zal ophouden.
In deze opstand hebben de reactionaire ayatollahs de geesten van de Iraanse vrouwen verloren. Ze kwamen tegen hen in opstand. Vanaf september 2022 bleek uit verschillende berichten dat zelfs een deel van het overheidsapparaat intern verdeeld was. Ook binnen de groep die de ayatollahs nog steunden waren er die vonden dat het al dan niet dragen van een hoofddoek een persoonlijke keuze was.
De strijd voor het niet dragen van een hoofddoek is nog niet definitief gestreden. Meer en meer vrouwen dragen er geen meer. We mogen verwachten dat dit proces zich doorzet. De Iraanse overheid heeft veel problemen: er is een permanente economische crisis, het land staat internationaal sterk geïsoleerd, heeft zeer grote militaire uitgaven en een groot deel van de bevolking is vierkant tegen de ayatollahs.
Mode en de wil er ‘bij te horen’
Eén aspect van de opstand in Iran is dat mensen, vrouwen, willen aansluiten bij wat wereldwijd gedragen wordt, bij wat modieus is. Mode begon zeer lang geleden. De oudste sporen zijn juwelen die tot 130.000 jaar oud zijn. Zie: De oudst bekende juwelen ter wereld. De oudste mode? | Marc Vermeersch’s Blog (wordpress.com)
Wat is het evolutionair nut van mode?
Als mensen dezelfde mode volgen schept dat een effect van herkenbaarheid, van samenhorigheid. Men geeft aan dat men tot dezelfde groep behoort en dat schept vertrouwen. Daarbij is wat die mode precies uitmaakt volkomen futiel. Zeer veranderlijk in de tijd en v.w.b. plaats.
Vandaag omvat mode meerdere terreine: alle soorten kleding en schoeisel, haartooi, opmaak enz.
Er zijn ook veel verschillen, ook sociale, v.w.b. mode. Dure kleren kunnen niet door iedereen gekocht worden er is vaak (maar daarom niet altijd) sociaal onderscheid mogelijk. Mode wordt al enkele decennia niet bepaald door de grote modehuizen maar meer door actrices en zangeressen die vaak massal gevolgd worden door fans.
In 2017 waren wij op vakantie in Spanje in een groot hotel. Eén van de suites was gehuurd door de ambassade van Koeweit in Spanje. De deur van de suite stond altijd open. Ik ging een paar keer kijken om een praatje te slaan maar er was telkens niemand.
Er waren ongeveer 30 à 35 Koeweities in het hotel. Alle mannen in kleurige vakantiekledij. Alle vrouwen met een hoofddoek.
Enkele hoogtepunten van de vrouwenopstand in Iran 2022-2023
2022
16 september
Volgens MEMRI scandeerden demonstranten “Ik zal degene doden die mijn zus heeft vermoord!”[1] Volgens mensenrechtengroeperingen die door The Guardian worden geciteerd, gebruikten veiligheidstroepen pepperspray en arresteerden ze verschillende demonstranten die zich buiten het ziekenhuis van Kasra hadden verzameld, waar Amini dood was verklaard.[2]
17 september
Amini werd in de ochtend van 17 september begraven in haar woonplaats Saqqez. Volgens The Guardian verzamelden honderden mensen zich bij de begrafenis, ondanks de officiële waarschuwingen. Sommigen schreeuwden anti-regeringsleuzen als “dood aan de dictator” en “vrouw, leven, vrijheid”.[3][4][2] Volgens de BBC verwijderden sommige vrouwen op de begrafenis uit protest hun hijabs. Toen demonstranten naar het kantoor van de plaatselijke gouverneur marcheerden, openden veiligheidstroepen het vuur op de demonstranten.[5]
20 september
Volgens de Voice of America toonden onbevestigde video’s op sociale media anti-regeringsprotesten in ten minste 16 van de 31 provincies van Iran, waaronder “Alborz, Oost-Azerbeidzjan, Fars, Gilan, Golestan, Hormozgan, Ilam, Isfahan, Kerman, Kermanshah, Koerdistan, Mazandaran, Qazvin, Razavi Khorasan, Teheran en West-Azerbeidzjan.” Iraanse staatsmedia meldden dat drie mensen waren gedood bij protesten in Koerdistan.
3 oktober
In wat BBC News een “ongekende steunbetuiging” noemde, toonden op 4 oktober vrijgegeven video’s tienermeisjes in meerdere steden die zich bij de protesten aansloten, hun hoofddoeken verwijderden en antiregeringsleuzen scandeerden.
8 november
Op 8 november 2022 kondigden mensenrechtenactivisten in Iran een totaal van 321 doden onder demonstranten aan, terwijl de rechtbanken van de Islamitische Republiek harde straffen beloofden aan veroordeelde demonstranten.[172] Het AFP meldde dat de Asvaran, de bereden politie van Iran die zelden wordt ingezet tijdens protesten, patrouilleerde in de straten van Teheran. Het Iraanse team onthield zich van het zingen van het Iraanse volkslied tijdens een wedstrijd van het Aziatisch Waterpolokampioenschap in Bangkok.
3 december
De procureur-generaal Mohammad Jafar Montazeri heeft naar verluidt de ontbinding aangekondigd van de Patrouille van Begeleiding, wiens behandeling van Mahsa Amini de aanhoudende protesten op gang bracht. Sommigen hebben gesuggereerd dat zijn opmerkingen verkeerd waren geïnterpreteerd.[207] Tegelijkertijd werd aangekondigd dat de wetgeving inzake de verplichte hijab zou worden herzien. De stappen werden gezien als pogingen om de aanhoudende onrust de kop in te drukken.
4 december
Zie ook: Openbare executies in Iran
Op 4 december bevestigde de IRNA en meldde de Associated Press de executies van 4 mannen, die door de rechtbanken van de Islamitische Republiek waren veroordeeld wegens samenwerking met de inlichtingendienst van Israël.
Hijab double-down
Iraanse topambtenaren kondigden opnieuw aan dat zij het verplichte hijab-beleid van de Islamitische Republiek niet zullen veranderen.
13 januari
Shohreh Bayat is verwijderd uit de commissie van schaakarbiters van de Internationale Schaakbond (FIDE), in verband met het dragen van een T-shirt “Vrouwen, Leven, Vrijheid” tijdens een schaakwedstrijd in IJsland in oktober 2022. Haar ontslag werd door een hoge FIDE-functionaris toegeschreven aan de “woede” van de voorzitter van de commissie, Arkady Dvorkovich, terwijl de officiële verklaring van de FIDE luidde dat de reden verband hield met “activisme” en dat Bayat geen gehoor had gegeven aan “directe instructies aan haar om geen slogans of motto’s te dragen”. Bajat interpreteerde het ontslag als geopolitieke solidariteit van Dvorkovitsj, een voormalige Russische vice-premier, met de Iraanse regering.
11 februari
Iran vierde de verjaardag van de revolutie. 20.000 demonstranten zaten nog steeds in de gevangenis
6 maart
Nadere informatie: : Iranian schoolgirls mass poisoning reports
Ayatollah Khamenei sprak voor het eerst in het openbaar over de vermeende massale vergiftigingen die op 30 november 2022 begonnen en de laatste tijd in frequentie waren toegenomen. Hij erkende dat er honderden in het ziekenhuis waren opgenomen; een andere functionaris maakte een cumulatieve telling bekend van 1.104 schoolmeisjes die alleen al in de provincie Khuzestan waren opgenomen.[267] Latere berichten van Iraanse regeringsfunctionarissen waren tegenstrijdig en ondoorzichtig, waaronder berichten over arrestaties van niet nader genoemde verdachten. Vanaf 13 maart heeft de Iraanse regering geen gegevens vrijgegeven die externe waarnemers in staat zouden stellen de situatie te beoordelen.
18 maart
De CBC meldde dat “de protesten doorgaan in bepaalde delen van het land – vooral in de zuidoostelijke provincie Sistan en Baluchestan.” Volgens het Kurdistan Human Rights Network zijn er sinds het begin van het protest 121 of meer Iraanse Koerden gedood. HRANA verklaarde dat het totale aantal gedode Iraanse demonstranten 530 of meer bedroeg.
24 maart
RFE/RL meldde dat “de protesten in het grootste deel van Iran grotendeels zijn geluwd”, met als blijvende uitzondering de provincie Sistan en Baluchestan.
Timeline of the Mahsa Amini protests (Timeline of the Mahsa Amini protests – Wikipedia)
Dr. Marc Vermeersch – marc.vermeersch@gemail.com
[1] In Iran, five months of revolt filmed by the people (lemonde.fr)
Deel 1 van deze blog:
Marc Vermeersch's Blog 