Eén van de torens van Tell Qaramel
In Tell Qaramel, bouwde men in totaal vijf stenen torens. In een van de torens vond men in de apsis(97) een stele(98) met vier nissen. In het midden was er een platform, een soort altaar, gemaakt van kalksteen. De oudste toren werd rond 10.650 cal VOT gebouwd. Onder een toren waren lichamen begraven. Daaronder werden de resten van drie oudere torens gevonden. Toren 0, had een diameter van vijf meter en muren van een meter dik. Andere torens hadden een diameter van 6 meter en muren van 1,5 meter dik. De grootste toren was 10,5 m op 5 meter groot, en verdeeld in drie delen. In de vierde en de vijfde toren werden haarden gevonden. Volgens Ryszard Mazurowski, waren deze torens cultusplaatsen en waarschijnlijk ook vergaderplaatsen. De huizen in de omgeving waren net als de toren rond of ovaal.(99) Deze torens zijn de oudst bekende die ooit gevonden werden.(100)
Religie. In een andere toren van Tell(101) Qaramel vond men een stenen bucranium.(102) Het beeldde een runderschedel inclusief horens uit. In een kelder waren vijf echte runderschedels bijgezet waarvan de horens elk een spanwijdte van 80 cm hadden. Dit is het oudste, ons bekende, bucranium. We mogen redelijkerwijze aannemen dat de bewoners van Tell Qaramel in bucrania een symbool zagen dat hen hielp bij het bekomen van wat ze belangrijk vonden: goede oogsten, veel wild, voorspoed. Echte runderschedels zouden gedurende millennia gebruikt worden, b.v. in Catal Hoyuk. In de Griekse en Romeinse tijd zou men bucrania in steen maken. Runderen waren, toen dit stenen bucranium van Tell Qaramel gemaakt werd, nog wild, niet gedomesticeerd. De kans dat de stier voor deze mensen een totemistisch, dus een religieus, symbool was is groot.
De begrafenispraktijken wijzen op gebruiken die aan het van de landbouw ook op andere Zuidwest-Aziatische vindplaatsen voorkwamen. In de omgeving van een van de torens van Tell Qaramel vond men graven met resten van 27 mensen waarvan bij de meerderheid de schedel na hun dood verwijderd was. Sommige lijken waren onder de vloer van de huizen in embryonale positie begraven. Hun schedels werden in de huizen bewaard. Er waren ook drie onagers, op dezelfde manier begraven als de mensen, hun schedels waren ook verwijderd voor ze begraven werden.(103) Ze werden dus op dezelfde manier behandeld als menselijke overledenen. Dat wijst op ook op totemistisch geloof. Daarin hebben mens en totemdier vaak dezelfde ziel, dezelfde aard. Dat ze na de dood op dezelfde manier behandeld worden hoeft dan ook niet te verbazen. Men vond in Tell Qaramel ook resten van een oeros die er verbrand en begraven was.(104)
Dr. Marc Vermeersch
Marc.Vermeersch@gmail.com
Marc Vermeersch, De geschiedenis van de mens. Deel II, Landbouw en veeteelt. Boek 3, Het ontstaan van landbouw en veeteelt in Zuidwest-Azië (oktober 2014). Voetnoten: zie p.37-39.
Marc Vermeersch's Blog 
wat is het verschil/verband met Göbekli Tepe ?
Göbekli Tepe is zo goed als zeker een tempelcomplex van uitzonderlijke betekenis gezien de omvang maar ook omdat de invloed duidelijk is op andere sites (Jerf, Nevali, Karahan). Tell Qaramel heeft een punt van gelijkenis: de monumentaliteit maar voorlopig zijn er geen gelijkaardige sites gevonden. In het algemeen tonen deze door jagers en verzamelaars gebouwde sites dat hun maatschappij een groot potentieel had om zich verder te ontwikkelen door het hoog niveau van samenwerking dat men er in vaststelt.